Samenvatting: |
Deze les valt onder de arrangeerbare leerlijn van de Stercollecties voor geschiedenis voor havo en vwo, leerjaar 2. Dit is tijdvak 6 met het onderwerp: Handelskapitalisme. Rond 1500 verkenden Portugese en Spaanse ontdekkingsreizigers de wereldzeeën en stichtten ze wereldrijken. Het succes van Portugal en Spanje wekte de interesse van andere landen, zoals Engeland en de Republiek, om de overzeese rijkdommen te verkennen. Nederlanders en Engelsen werden echter door de Portugezen buiten de deur gehouden. De Nederlandse ontdekkingsreiziger Cornelius de Houtman vertrok in 1595 naar Indië om een eigen handelsroute te vinden. Ondanks veel ontberingen en verliezen slaagde hij erin terug te keren naar Nederland, waar hij de basis legde voor de vaarroutes van de VOC. Petrus Plancius, een cartograaf, voorzag Nederlandse ontdekkingsreizigers van nauwkeurige kaarten voor hun reizen naar Indië. Matrozen hadden een zwaar leven aan boord van VOC-schepen, met ziekten en ondervoeding. De VOC werd opgericht in 1602 en groeide uit tot de eerste multinational ter wereld, met het monopolie op de handel. De VOC maakte grote winsten met reizen naar Azië en had duizenden schepen en bemanningsleden. De West-Indische Compagnie (WIC) werd opgericht in 1621 en richtte zich voornamelijk op de oorlog tegen Spanje. De WIC handelde in goud, tabak, suiker en slaven. Nederlandse kapers probeerden de transporten van Spanje en Portugal te onderscheppen. Admiraal Piet Heyn veroverde in 1627 een Spaanse zilvervloot, wat hem tot een nationale held maakte. De VOC had zes kamers, waarvan Amsterdam de belangrijkste was. De schepen werden gebouwd op scheepswerven rond Amsterdam, Rotterdam en de Zaanstreek. De handelsreizen werden gecoördineerd vanuit het VOC-hoofdkwartier in Batavia (nu Jakarta) en de omliggende gebieden werden in cultuur gebracht. Naast de overzeese handel groeiden ook de nijverheid en de landbouw in de Nederlanden, met een groeiende markt en toenemende loonarbeid. De handel in haring en zout werd belangrijk, en eenvoudige uitvindingen zoals het haringkaken stimuleerden de economie. De Nederlandse Republiek bloeide op economisch gebied dankzij de handel en ontdekkingsreizen. Economische wereldmacht, specerijen, kooplieden, aandeelhouder, monopolie, Beemster, handelsgewas, marktgericht, nijverheid, droogmakerij, inpolderingen, turfwinning en handelskapitalisme. |